İçindəki dənizə can atan adam

Filmə baxmağa başladığımda bir gözüm telefonda idi. Ara-sıra gələn bildiriş səsləri diqqətimi yayındırırdı, daha doğrusu, telefonu mənim üçün filmdən daha maraqlı edirdi. Amma uzun sürmədi. Filmin gücü qalib gəldi, bildiriş səslərini vecimə almadan diqqət kəsildim kinoya. 28 ildir yatağa məhkum kişinin üzündəki o təbəssüm yavaş-yavaş məni bu soyuq otaqdan alıb apardı öz yanına.

Okeanı sevirdi və xəyallarında uçurdu okeanın yanına. Ancaq hər şey xəyallarında və yuxularında mümkün idi. Çünki 28 ildir yatağa məhkum, başqalarının köməyinə tamamilə möhtac halda yaşayırdı. Tez-tez dilə gətirilən “əlillərin həyata bağlılığı, cəsarəti” kimi fikirlərin əksinə olaraq, eftanaziyanı arzulayırdı bütün gücüylə. Çünki baş nahiyəsindən başqa heç bir yeri işləmirdi və hiss etmirdi. Özünün tez-tez dilə gətirdiyi kimi qürurlu ölümə can atırdı. Əhvalatı eşidib yanına gələnlər, yaxınları onun fikrindən daşındırmağa çalışırdı. İnsafən, filmdə qəhrəmanın “məni sevən qadın mənim ölməyimə kömək edəcək qadındır” deməsinə rəğmən, biz də heç bu cəsarəti göstərə bilməzdik. Sevginin böyüklüyü onun ölməyini istəməkdir. Çünki o anlıq hisslərə qapılmayıb, əsəbi deyil, daim üzündə başda yazdığım o kədər dolu saf təbəssüm var. Sadəcə başqa çıxış yolunun olmadığını bilir. Qardaşının məhkum kimi yaşamasını da bilirdi. Səbəb yenə o idi. Qardaşı da dənizi sevirdi, ancaq sırf ona baxa bilmək üçün arvadıyla darısqal tarlada əkib-becərirdi. Çox sevdiyi dənizdən imtina edərək.

Vəkili olan qadın da onu fikrindən daşındırmağa çalışırdı. Ancaq ta ki, onun özü də əlil arabasına məhkum olana qədər. Və bu hadisə onları daha da yaxınlaşdırır. İki sevgili kişinin bir vaxtlar yazdığı əlyazma şeirlər kitabı çap olunandan sonra birgə ölməyə qərar verirlər. Ancaq qadın hər zaman qadındır fikrinin filmdə özünü göstərməsi tamaşaçıda qadına yaranmış rəğbəti alt-üst edir. Məqsəd kişinin şeirlərinin çap olunmasına razılıq almaq imiş. Qəhrəmanımız bunu kitabın ilk nüsxəsini qadının deyil, poçtalyonun gətirməsindən sonra, daha doğrusu, qardaşı oğlu bağlamanı açanda orda öz kitabını və kitabın arasından yerə düşən məktubu görəndə başa düşür. Əlbəttə, həyat şirin şeydir ölmək nə qədər qürurlu olsa da. Rejissor sonda qadını cəzalandırır. Qorxaqlığının cəzasını yaddaşını itirməklə, heç kimi tanımamaqla və sadəcə mənasız bir halda gülümsəyərək ödəyir. Qəhrəmanımız isə eftanaziya barəsindəki son məhkəməni də uduzur. Heç bu məhkəməyə getmək fikri də yox idi, çünki prosesi vaxt itkisi hesab edirdi. Vaxt anlayışı da fərqli idi. O, 28 il itirmişdi və daha itirəcək vaxtı qalmamışdı. Ancaq baldızı ona “bunun sənə xeyri olmayacaq, ancaq səndən sonrakılar üçün vacib ola bilər” deməyi həm də bu yolda onun boynuna sonuncu yükü qoymuşdu. Hakimlər “yox” deyir, əlbəttə ki, din də “yox” deyir. Özünü öldürmə istəyinə qanunla izn verilsə, Tanrının hökmranlığı daralmış olardı axı. Ancaq ona yardım etmək istəyənlər artıq yetəri qədərdir. Çatışmayan sonuncu adam bir qadındır. Həyatdan ümidini üzmüş, ancaq qəhrəmanımıza olan sevgisiylə yenidən özündə güc tapmış və onu öldürməyə cəsarət edəcək qədər çox sevən bir qadın. Vəkil və bu qadın arasında seçim etməlidir – deyə düşünmüşdüm bu iki qadının arasındakı rəqabəti ilk başlarda görəndə. Vəkili seçəcəyinə inanmışdım, hətta istəmişdim. Çünki tərəzinin bir gözündə uğurlu və gözəl vəkil, digər gözündə isə qaraşın, uğursuz və o qədər də gözəl olmayan həmin qadın. Ancaq tərəzinin ikinci gözü ağır gəldi. Birinci vədinə xəyanət etdi, ucuz və sadəcə nəfəs alıb-verə bilən bir bədəndə yaşamağı üstün tutarkən, ikinci sevgisini isbatladı. Çünki ən doğrusunu etdiyinə əmin olmuşdu.

Bir stəkan zəhərin hazırlanmasında onun ölümünü gerçəkləşdirən hər kəs iştirak edir. Biri stəkanı gətirir, digəri suyu doldurur, bir başqası zəhəri suyla qarışdırır. Son olaraq qadın stəkanın içinə çubuğu qoyur. Beləliklə, məhkəmənin qarşı çıxdığı ölümdə konkret kimisə günahlandırmaq mümkün olmayacaq.

Film İspaniya istehsalıdır. 2004-cü ilin sentyabr ayında işıq üzü görüb. Söhbət 2005-ci ilin “ən yaxşı xarici film” nominasiyası üzrə Qızıl Qlobus mükafatının qalibi orjinal adı “Mar adentro”, türkçə “İçimdeki deniz” adlı filmdən gedir. Filmin rejissoru da, ssenaristi də Alejandro Amenabardır. Əlbəttə ki, filmə baxmaqla nəsə itirməyəcəksiniz, amma bir şeylər öyrənmək, ya da film boyunca hisslərinizin əsirinə çevrilmək istəyirsinizsə, baxmağınız məsləhətdir.