Şiddətli ərlər və qurbanlar

“20 yanvar” tərəf ölkənin ən biabırçı yeridir, yəqin ki. Burda üzüyola insanı rahatlıqla tutub getmək istəmədiyi bir yerə istənilən qiymətə asanlıqla apara biləcək taksi şoferləri, həyasız, divaraişəyən qadın satıcılar, cürbəcür mahnıları yüksək səslə camaata qulaq asdıran telefon dükanları, polis sirenaları, siqnalı ard-arda basan sürücülər, sıxlıq – bir sözlə, istənilməyən hər şey var. Ölkənin nəbzi də, imici də məhz burada çox aydın görünür. Qarışıqlığın, qara qışqırığın içində insan özünü güclə qoruyur. Ora hansısa qadının ayaq basması isə, demək olar ki, fəlakətdir. Məmə yeyənindən pəpə deyəninə qədər, ağzı qara-qura bütün gədə-güdələr qadının ayaqlarını, arxasını inadla və xüsusi amansızlıqla süzür, gözlərinin düz içinə baxıb, qadın baxışlarında bircə qırıq boşluq gözləyir ki, ağzının suyunu axıda-axıda yaxınlaşıb tanışlıq təklif etsin.

   Təəssüf ki, həftədə bir neçə dəfə yolum burdan düşür və hələ deyə bilmədiyim iyrəncliklərin şahidi oluram. Məncə, 28 may tərəfdə əvvəllər yerləşən “Çudo Peçka”nın divarlarını işləyən rəssamdan başqa buranı heç kim dəqiqliklə təsvir edə bilməz.

    Bir neçə saat olar avtobusdan düşüb ordan üzüaşağı evə tərəf düşürdüm. Arxamca kişinin hədələrini eşidib yerişimi yavaşlatdım. Kişi gəlib mənim bərabərimə çatdı, arxasınca isə bir qadın ayaqlarını sürüyə-sürüyə, yeriməyə məcbur olan adam kimi gəlirdi. Əlində ağır veşləri başını aşağı salıb kirmişcə yeriyirdi. Kişi isə: “Gəl, tez gəl. Evdə sənin burnunu dağıdacam yenə. Sənin yalın artıq düşüb, ona görə anangilə getmək istəyirsən”- dedi. Qadın bir müddət də sakitcə qulaq asdı, sonra onlar qabağa keçdi və birdən qadın qəfil səsini qaldırıb: “Bəsdir də, Rüfət, məndən nə istəyirsən axı?!” – deyə üsyan etdi. Məqsədi səsini ətrafdakılara eşitdirmək idi. Kömək yalvarırdı qadının səsi. Ancaq mən daxil, hər kəs heç nə olmamış kimi yoluna davam etdi. İzləməyə davam edirdim, çünki bilirdim ki, yaxınlaşmaq qorxuludur.Əclaf əlindəki cib bıçağını elə rahatlıqla oynadırdı ki, o rahatlıqla kimə desən soxa bilərdi o bıçağı. Ancaq ətrafda polis yox idi. Məqsədim o götverəni polisə demək idi. Bəlkə bir köməkləri dəyə.

    Mən rayon yerində böyümüşəm. Başqalarının dəhşətlə oxuduğu, eşitdiyi hadisələri öz gözlərimlə görmüşəm, hətta yaşamışam.

   Qadının əri tərəfindən döyülməsi o qədər adi işdir ki oralarda. İnsanlar ər ifrata varmadıqca qarışmağı məsləhət bilmir, “ailə problemidir” deyib ağlamaqdan burnunun suyu axan qadınların qışqırıqlarını, yalvarışlarını qulaqardına vururlar. Saçından tutularaq pilləkənlərdən aşağı süründürülən qadınlar, ərin əllərində yolunub-qalan qadın saçları, yerdə çabalayan qadının üzünə, qarın boşluğuna dəyən kişi təpiyinin zərbələri, uşaqların yalvarışları, ağlaşmaları, qadına söyülən ən ağır söyüşlər kənddə görünməmiş hadisə deyil. Mən ər görmüşəm ki, həyat yoldaşı yolda gələndə dondurma yediyi üçün otağa salıb qapını bağlayıb arxadan və hirsi soyuyana qədər qadını döyüb. İçəridən gələn yalvarışlar hələ də qulağımda cingildəyir. “Həmid, ayaqlarının altında ölüm, vurma qarnıma. Həmid, itin hesab et məni qapında, yalvarıram, qurban olum boynuna. Vurma, nolar vurma” Eşitmirdi, gözü o qədər qızmışdı ki, yalvarışlar onu daha da dəli edirdi. Qadının acizliyi onu daha da güclü edirdi. Halbuki bir dəfə həmin adamı küçənin ortasında bir nəfər o qədər döymüşdü ki, ağzı-burnu qan içində idi.

Ərinin əlindən qurtulub evdən çarəsizcə kənddə yolboyu qaçan qadınlar olurdu. Ayaqyalın, başıaşıq. Sanki Xocalı işğal olunurdu yenidən və qadın ancaq canını götürüb qaça bilirdi.

Bayaqkı qadını da evdə xoş aqibət gözləmirdi. Ərinin amansız şillə-təpiyinin ona dəyəcəyini bilirdi. Ancaq bu ölkədə polis də hətta rəsmi şikayət vaxtı belə, ailədaxili münaqişələrə qarışmaqdan boyun qaçırır. Çünki o polislərin özləri də qadını döyəcək təfəkkürə sahibdirlər. Qadınlar bəzən çox danışır, kişilər isə döyür. Hər kəs bacardığı kimi. Heç kim sonunun hara varacağını düşünmür. Dəfələrlə yaşanan problemlər ailənin bütövlüyünə xələl gətirmir. Göz yaşlarını qurudaraq həyatına davam edir döyülənlər. Hər dəfə də bir bəhanə tapılır döymək üçün. İçib sentimentallaşan, özündən çıxan kişilərin də qurbanı yenə qadınlar olur.

    Və bu beləcə davam edir. Səssiz-səmirsiz. Biz onların ölüm xəbərlərini eşidəndə bilirik məsələləri. Başları kəsilir, baltalanır, döyülüb öldürülür. Və hələ də haqq qazandıran qadınlar var. “Yaxşı at özünə qamçı vurdurmaz” dedi bu gün bizdəki qadın həkimlərdən biri. “Siz onda atsınız, yəqin ki” – dedim mən də. Üzümə tərs-tərs baxdı və bir neçə misal çəkdi sudan ucuz səbəblərə görə dəfələrlə şiddətə məruz qalan qadınlar haqqında.

 Şiddətin qarşısının alınmasının hələ ki ancaq bir yolu var. Qadınların bir-birini dəstəkləməsi, şiddətə əl atan kişilərin linç edilməsi və xəbərin tirajlanması. Bilmirəm, bəlkə də, qarşısını yetərincə almayacaq. Çünki ard-arda şiddət hadisələrinin doğurduğu rezonans belə, özünü yazıçı, cəmiyyətin kultu hesab edən insanı da qorxuda bilmirsə, gedəcəyimiz yol çox uzundur. Ancaq gizlətmək heç vaxt fayda verməyəcək, çünki insan xarakteri heç vaxt dəyişmir