Ac qalmaq etiraz vasitəsi kimi

  Yazacağım yazı bütün dünyada məşhur olan, azad və ya həbs olunmuş insanların hansısa haqsızlığın qarşısını almaq, və ya öz doğru bildikləri şərtləri qəbul etdirmək üçün etdikləri aclıq aksiyası haqqındadır.
 Aclıq aksiyasının 1991-ci ildə qəbul 
edilmiş Malta Bildirişinə görə tərifi “zehni olaraq hər hansı kimsənin öz iradəsiylə müəyyən bir müddət ərzində qida və (və ya) maye qəbulunu dayandırmasıdır. Dinc etiraz üsulu olub, etiraz edən şəxsin səsini duyurmaq, hansısa qanunu lazımlı orqanlara qəbul etdirmək üçün istifadə etdiyi üsuldur. Aclıq aksiyası zamanı orqanizmə daxil olması mütləq olan su, duz və şəkər xaricində heç bir qida maddəsi qəbul olunmur. Müddətli, və ya müddətsiz ola bilər. Əgər keçirilən aclıq aksiyası qanuni cəhətdən effekt vermirsə, yəni etiraz edən şəxs öz istəklərini qəbul etdirə bilmirsə, ölüm orucuna başlayanlar da olur. Ölüm orucunda aclıq aksiyasından fərqli olaraq heç bir qida və ya maye qəbul olunmur və aksiya ya istəklər qəbul olunana qədər, ya da ölənə qədər davam etdirilir.

  

   İndi isə bir neçə ən mühüm aclıq aksiyası haqqında:

1)İngiltərədə Sufrajetlər başladıb. Sufrajetlər qadın haqları uğrunda mübarizə aparan, əsasən orta sinif qadınlardan təşkil olunan radikal bir təşkilatıydı. . İlk aclıq aksiyasını bu təşkilatın öndər üzvlərindən olan Marion Dunlop edib.

   1919-cu ilə qədər İngiltərədə qadınların seçmə və seçilmə azadlığı yoxuydu, bu imtiyaz ancaq kişilərə məxsusuydu. Məhz bu təşkilatın aclıq və tətil etirazı nəticəsində 1919-cu ildə İngiltərədə qadınlar seçmək və seçilmək hüququ əldə etdilər.

2) Rusiyada ilk və ən böyük aclıq aksiyasını 1921-ci ilin iyul ayında Taqanka həbsxanasında heç bir səbəb olmadan həbs edilən və aralarında  Fanya Baron, Lev Tcherny ve İvan Qavrilov kimi anarxistlərin də olduğu on üç məhkum azad olmaq tələbiylə başlatdı. Ancaq aksiya uğursuzluğa düçar oldu. Belə ki, sentyabr ayında SSRİ-nin ilk təhlükəsizlik təşkilatı olan ÇEKA (чрезвычайная комиссия – Fövqəladə Komissiya) tərəfindən öldürüldülər.

   SSRİ-nin müxtəlif bölgələrində 1966-ci ildən 1986-cı ilə qədər həbsdə qalan Krım tatarlarından olan Mustafa Cemilev dünya tarixində ən uzun aclıq aksiyası edən insan kimi tarixdə qalmışdır. Onun aclıq aksiyası 303 gün davam etmişdir. Lakin sonradan məcburi şəkildə qidalandırılmaya əsasən zorla qida qəbul etdirilib

3) Ən təsirli aclıq aksiyalarından biri isə İngiltərədə 1981-ci ildə Şimali İrlandiyanın cümhuriyyətçi məhkumları tərəfindən beş illik protestoların pik nöqtəsi olaraq edilən aclıq aksiyasıdır. Bu aksiyaya qədər məhkumlar qapalı hücrələrdə saxlanılırdılar və hər dəfə ifrazat məhsulları olan qabları boşaltmaq üçün bayıra çıxardılan məhkumlara zor tətbiq edilirdi. Buna görə də məhkumlar yuyunmaq üçün belə hücrələrindən çölə çıxmağı rədd edib ifrazatlarını hücrənin divarına yaxırdılar. 1980-ci ildə ilkin aclıq aksiyası baş Verdi. 7 məhkum qatılmışdı və 53 gündən sonra qurtardı. İkinci və ən güclü aclıq aksiyası isə 1981-ci ildə baş verdi. 75 adamın qatıldığı aclıq aksiyası növbə-növbə - biri ölərsə, digərinin davam etdirməsi şərtiylə başladı. Aksiyanın ilk iştirakçısı 26 yaşlı Bobby Sands olmuşdur. Bobby Sands İRA (İrlandiya Cümhuriyyət Ordusu) adlı İrlandiyanın müstəqilliyi uğrunda heç bir etirazdan çəkinməyən təşkilatın üzvüydü. Bobby Sands aksiyanın 66-cı günündə dünyasını dəyişdi və onun dəfn mərasiminə 100.000 insan qatılmışdı. Ondan sonra daha doqquz məhkum ard-arda bu aclıq aksiyasını davam elətdirdi. Və Bobby Sandsın aclıq aksiyasını davam elətdirdiyi müddətdə Britaniyanın Parlamentinə seçilməsi dünyanın diqqətini cəlb edən hadisələrdən biri oldu. Digər doqquz məhkum da ölənə qədər aclıq aksiyasını davam elətdirdilər:

Francis Hughes (25), IRA üzvü, aclıq aksiyasının 59-cu günündə öldü

Raymond McCreesh (24), IRA üzvü, aclıq aksiyasının 61-ci günündə öldü

 Patsy O'Hara (23), INLA üzvü, aclıq aksiyasının 61-ci günündə öldü

Joe McDonnell (30), IRA üzvü, aclıq aksiyasının 61-ci  günündə öldü

Martin Hurson (29), IRA üzvü, aclıq aksiyasının 46-cı günündə öldü

      Kevin Lynch (25), INLA üzvü, aclıq aksiyasının 71-ci günündə öldü

Kieran Doherty (25), IRA üzvü, aclıq aksiyasının 73-cü günündə öldü

Thomas McElwee (23), IRA üzvü, aclıq aksiyasının 62-ci günündə öldü

Michael Devine (27), INLA üzvü, aclıq aksiyasının 60-cı günündə öldü

Bu aclıq aksiyası “dəmir ledi” ləqəbli Marqarita Tetçerlə məhkumlar arasında bir mübarizə kimi də göstərilir və bu aksiya irlandiyalı millətçilərin daha da radikallaşmasına və fəallaşmasına səbəb olmuşdur. Məhkumların çoxunun üzv olduğu İRA təşkilatı isə bu günə qədər də mübarizəsini davam elətdirir. 2005-ci ildən qəbul edilmiş qərara əsasən İRA mübarizəsini ancaq siyasi arenada aparır.

   Bu  aclıq aksiyası haqqında mənim üçün ən təsirli film isə Steve McQueenin çəkdiyi The Hunger (Aclıq) filmidir. Azərbaycanda da bu etiraz üsulundan ara-sıra istifadə olunduğunu nəzərə alsaq, bu filmə baxıb məhkumların vəziyyəti haqda təsəvvür yaratmağımız vacibdir. Filmin türkçə dublaj linki: ( http://webteizle.org/YabanciFilm/8337-Aclik-Hunger-720p-Turkce-Dublaj-izle.html )