Qoşun təcrübəsi - 2-ci hissə (hərbi qullquçuya münasibət)

sizə zəfər gətirəcəyik
bizə məktub yazın heç olmasa 
sətirlərdən ürəyiniz boy versin 
səbirlə dinləyin şikəst qayıdan 
əsgər yoldaşlarımızın gecə sayıqlamalarını 
üz çevirib getməyin uşaqlarımız dilənəndə 
su verin 
çörək verin! 
atalarımıza siqaret 
analarımıza ürək dirək verin… 

sizə zəfər gətirəcəyik 
bizə barıt qoxusu dadmayan 
səhər saxlayın 
bir az günəş 
bir az dəniz… 
bir az da soyuq xırdalan pivəsi 
şəxsən mənim üçün 

və sevməyin ay əclaflar 
bizi gözləyən qadınları

2011-ci ilin oktyabrın sonları idi. Hər gün “Yeni Müsavat” və ya “Azadlq” alıb, qəzetin bütün səhifələrini acgözlüklə oxuyurdum. Onda ilk dəfə oxudum ki, bizimkilər Ermənistana noyabrın iyirmisinə qədər vaxt qoyublar. Ki, bəs belə-belə, ya Ermənstan sülh yolu ilə Qarabağı qaytarmalıdır, ya da Erməistanın daşını daş üstündə qoymayacağıq. Ciddi-ciddi inanmışdım da, hətta prinsipə səbrlə həmin tarixi gözləmişdim ki, erməniləri tari-mar edəcəyik. Amma heç nə olmadı, sadəcə heç nə olmadı.

Bu, məndə müharibə proqnozuyla bağlı elə böyük coşqu və inam yaratmışdı ki, ondan sonrakı heç bir müharibə proqnozuna qoz qoymadım, hamısının filfilo olduğuna əminiydim. Çünki ən yüksəkdən verilən vəd yerinə yetirilmirsə, qalan heç kimin sözü ciddi və dəqiq ola bilməzdi.

Bu hadisənin üstündən keçən 3 il ərzində ara-sıra belə xəbərlər eşitdim, facebookda keçən il 30 kənd aldıq, sonra verdik, ermənilərə qrad atdıq, jurnalistlərimiz işğaldan azad olunan kəndlərimizdən foto çəkdilər, sonra kənd məsələsi itdi-batdı. Nəysə, sözümün canı o deyil. Kinoteatrlarda nümayiş olunan filmlərin nümayişindən qabaq müxtəlif mənzərələr göstrilirdi sovet vaxtında, ona da “jurnal” deyirdilər. Kitablardan oxumuşam. Hə, bax, mənim dediyim də yazımın jurnal hissəsiydi. Müharibəni lənətləmək haqda sonra yazdım bəlkə. Indi keçək əsas məsələyə, insanlarımızın müharibəyə və hərbiçilərimizə münasibətinə. Çünki Beyləqanda mənə elə od qoyublar ki, yazıb hirsimi çıxmasam, özümə yer tapa bilməyəcəm.

Facebookda müharibə eşqiylə yanan oğlanlarımızı, qızlarımızı, xala və dayılarımızı, yəqin ki, gördüz bu müddətdə (siz də onlardan birisiniz?). Bəs bu adamlar kimdilər? Heç maraqlanmısınızmı? İlk öncə oğlanlardan başlayaq, xalalarda bitirərik. Hərbi xidmətə getməyənlər, ya hərbi xidməti tanış-bilişlə, pulla birtəhr yola verib, başını tibb məntəqəsində girələyənlər. Biri mənim böyük əmimoğlu. Arxa cəbhədəki hərbi hissələrin birində xidmət etdi, xidmətinin yarıdan çoxunu da tibb məntəqəsində keçirdi. Əlinə silah alıb, vətəni qorumağa hazır olduğunu deyir. Sektorun bəyləri. Hərbidən anlayışları yoxdur, müharibə istəyirlər, amma soruşun, əkəriyyəti hərbi xidmətə getməyib. Hətta onlardan biri 4-5 ay qabaq mənə sübut etməyə çalışırdı ki, MN-də 50-ə yaxın general var. Mən bir üz oldum, o bir üz, dediyindən dönmədi, axırda çar-naçar mən onunla razılaşdım.

Qızlar. Bunlar lap ayrı aləmdir. Hamısı kişilərimizin qabağa gedib vətəni qorumağını istəyirlər. Özləri də facebookda torpaqları azad edən igid oğullarımızdan heç də geri qalmayaraq, addım-addım yox, kənd-kənd erməniləri dala qaytarırdılar. Söz də demək olmur. Deyirlər kişisiniz, sizin borcunuzdur vətəni qorumaq. Hətta bu qızlardan biri ömrü boyu görmədiyi hərbi bileti alıb əlinə, 2 gündür öyrəndiyi (özü etiraf etdi) səfərbərlik sözünü göstərib deyir ki, səfərbəlik elan olunacaq.  

Dayılardan Əjdr Tağızadə adlı tipsizi gördüm ki, Suriyadakı vətəndaş müharibəsindəki bir videonu paylaşıb, həvəslə bizimkilərin erməniləri  qrad atəşinə tutduğunu yazır. Bunu müharibə başlayan kimi (lap elə indi d olar) atasan ermənin qabağına ki, bir güllə vursunlar, heç olmasa, bir xeyri dəysin.

Xalalar, 28-30 yaş üstü xanımlar müharibədən çox da dəm vurmurlar, əksinə az-maz müharibə dəhşətlərini gördüklərinə görə hətta qorxurlar. Bu dəfə evə gələndə xalalar çağırdılar məni yanlarına ki, de, görək müharibə olacaqmı. Yox dedim, sevindilər. Sən demə, rayondakı seyidə nəzir deyibmişlər, yəni qazanan seyid oldu J

Bəs nədir bu insanlar içindəki müharibə sevdası? Düşündüm və aşağıdakı səəbəbləri tapdım, bilmədiyim səbəblər də ola bilər. Amma mənə görə: 1)Beynimizə yeridilən “Vətəni qorumaq” anlayışı və vətənşüvənlik.  Hər nə qədər kosmopolit görünsək də, torpaqlarımızın işğal altında olması qanımıza toxunur, bu azmış kimi atəşkəsin pozulması, əsgərlərimizin şəhid olması da bizi qıcıqlandırır, qisas almaq arzusunu alovlandırır. Buna sübut kimi normal vaxtda düşmənə qarşı bu qədər aqressiyanın olmamasını göstərə bilərəm. 2)Qızların gözündə favorit olmaq üçün. Kişi cinsinin bu amal uğrunda edəcəyi şeylərdən biri də budur. Axı hərbi, müharibə məsələləri hər zaman qadın qismi üçün maraqlı olur, kişilər də bundan məharətlə istifadə edir, müharibə aruzusuyla alışıb-yandıqlarını göstərərək qızların sevimlisi olmaq istəyirlər. 3) Hərşeyşünas sindromu. Müharibə haqqında bildikləri bütün əhvalatları danışırlar, hətta başqalarının bilmədiklərini danışmağa cəhd edirlər, gopa basırlar, təki insanların gözündə yüksəlsinlər və fərqlənsinlər, hamı onlara hörmət etsin, öz eqolarını təmin etsinlər. Sizə tövsiyəm, sizin də nəsə bildiyinizi göstərməyə çalışmamağınızdır. Yoxsa əsəbiləşəcəklər. 4) Əjdər müəllim kimiləri susuz çöllüyə bənzəyən səhifələrində like sayını bu cür videolarla artırırlar. Bu cür statuslarla çox adam bir xeyli like qazandı. 5) “Biz torpaqlarımızı hər an sülh yolu ilə və ya müharibə yolu ilə qaytarmağa hazırıq” deyən, oğlu hərbi xidmət üzü görməyən iri və orta çaplı məmurlar ayrı bir kateqoriyadır ki, bunlar da işi üçün bu cümləni əzbərdən, hər reportajda deməyə məcburdurlar. Və 6) Gerçək vətənpərvərlər. Müharibə istəməyən, ancaq qaçınılmaz olarsa, ordu sıralarına ilk qatılacaq adamlar, adsız qəhrəmanlar. Könüllülər. Onların bu ölkədə qədri bilinmir, ona görə də onlara fədai demək daha düzgün olar.

Keçirəm yazımın ikinci hissəsinə. Mülki əhalinin hərbiyə və hərbiçilərə olan münasibətinə. Bu, həqiqiətən, ağır dərddir. Bölgədən bölgəyə dəyişən bir şeydir. Qısa olaraq onu deyim ki, ulu xalqımızın əksər hissəsi torpaqlarımıın azad olunmağını, firavan, rahat yaşamağı istəyir, ancaq hərdən hərbi qulluqçuya bir stəkan suyu qıymayacaq qədər əclaflıq edirlər. Hərbiçiyə qız verməkdən çəkinirlər, ancaq vətənin sağ olmağını istəyirlər. Hərbiçiyə ərzaq mallarını baha qiymətə satırlar, ancaq vətənin sağ olmağını stəyirlər. Köhnə-köşkür evləri baha qiymətə kirayə verirlər, ancaq vətənin sağ olmağını istəyirlər. Hərbi xidməti fırladanlara “əhsən” deyib, vicdanla xidmət edənlərə “lox” deyirlər, övladlarını rahat hərbi hissələrə saldırırlar, hərbiçi görəndə ağız büzürlər, ultraşərəfsizlik edib özlərini hərbiçidən üstün sayırlar. Kafedə, mağazada, kirayə evlərdə, bir sözlə, ağlınıza gələn və gəlməyən hər yerdə hərbi qulluqçunu soymaq, ondan daha çox pul qoparmaq istəyirlər. Praktikamın olduğu Beyləqanda bu cür nakişiliklər xirtdəyə qədəriydi. Əziz beyləqanlılar, inciyirsiz, cəhənnəmə inciyin. Sizin camaatın bizə etdiklərindən də biz inciyirdik, pulsuzluqdan və susuzluqdan əziyyət çəkirdik. O su ki, onu sizinkilər bizə öz qiymətindən 40-50 qəpik baha satırdılar.

Müharibə-müharibə deyib özünüzü öldürürsüz. Sual verirəm, öz işi olan, əli pul tutan adamlarsız, hansı biriniz iş yoldaşlarınızla, tanışlarınızla yığışıb pul toplamısız, əsgərlər üçün lazımı şeyləri alıb çatdırmısız onlara? Hansı biriniz? Bu sual, xüsusən, ordumuz, əsgərlərimiz üçün timsah göz yaşı axıdan xanımlarımıza aiddir. Siqaret də alsaz olar. Keçən dəfə bir xanım mənə irad bildirdi ki, mən əsgər üçün siqaret kimi zərərli şeyləri almaram. Siqaret üçün orda bir-birini alçaldan, alçalan, düşmən tərəfə keçən əsgərlər var, o da tutub zərərindən, zəhərindən.  Əgər qulluq etdiyim bölgənin əhalisi hərbi qulluqçuya güzəştlər etmirsə, hörmət etmirsə, qanını sormağa çalışırsa, məni bağışlayın, ancaq sizə zəfər gətirə bilmərik, siz buna layiq deyilsiz, hətta sizi qorumağa belə dəyməz. Əsgər şəhid olanda vay-şüvən qaldırırlar ki, lazımınca dəfn olunmadı. Soruşuram, bəyə sağlığında o əsgərə laım olan dəyəri verdinizmi? Ölən kimi qeyrət damarınız tutur, şüvənlik salırsız. O dəyəri vaztında vermək lazımdır.  Əgər yerli əhali, ümumiyyətlə, bu xalq hərbi qulluqçuya dəyər vermirsə (dövlətin və hakimiyyətin dəxli olmadan. Çünki hər kəs gerçəliyi bilir), heç bir zabit əsgərinə bu vətən uğrunda ölməyin şərəf olduğunu ürəkdən deyə bilməz , heç bir əsgər də sidq-ürəkdən silaha sarılmaz. Əgər mən vətən uğrunda şəhid olacamsa və mənim həyat yoldaşım, uşaqlarım ortada qalacaqlarsa, sürünəcəklərsə, hansısa müharibədən qaçan oğraşa ağız açacaqlarsa, elə vətən sağ olmasa, yaxşıdır.